Dział Pierwszy: Kościół Sam w Sobie.

ROZDZIAŁ I.

POSŁANNICTWO KOŚCIOŁA.

 Art. 1. - Boskie pochodzenie Kościoła.

 ,,Jednorodzony Syn Boży ustanowił na ziemi społeczność, nazwaną Kościołem."

 Art. 2. - Posłannictwo Kościoła.

  $ 1. ,,Kościół, to dzieło nieśmiertelne Boga miłosierdzia, ma za pierwsze i istotne zadanie zbawiać dusze i ułatwiać im zdobycie szczęścia niebiańskiego."

  $ 2. ,,Pan nasz Jezus Chrystus włożył nań obowiązek kontynuowania poprzez wieki tego samego wzniosłego i boskiego posłannictwa, które Mu Ojciec był powierzył."

  $ 3. ,,Tylko więc od Kościoła można otrzymać prawo Chrystusowe. Kościół, tak jak Chrystus, jest dla człowieka Drogą. Chrystus jest nią sam przez się i przez swoją istotę; Kościół - dzięki posłannictwu mu powierzonemu i dzięki udzieleniu mu potęgi boskiej."

 Art. 3. - Potrójna władza Kościoła, wypływająca z jego misji.

 ,,Kościół posiada jednocześnie z prawem nauczania władzę rządzenia społecznością chrześcijańską i jej uświęcania."

 Art. 4. - A) Władza nauczania. - Nauczycielstwo prawdy.

 ,,Jezus Chrystus raczył powierzyć społeczności, założonej przez Siebie, wszystkie Prawdy, których sam nauczał, oraz misję strzeżenia ich, obrony i wyjaśniania autorytatywnie."

 ,,Ustanowił ją jako jedynego tłumacza, sędziego i wielkiego roztropnego, nieomylnego mistrza Prawdy, którego przykazań mają słuchać zarówno wszystkie państwa, jak jednostki."

 Art. 5. - B) Władza rządzenia.

 ,,Kościołowi dał Bóg władzę sądzenia i rozstrzygania wszystkich praw, dotyczących religji; - kierowania, według własnego uznania, sprawami chrześcijaństwa, swobodnie i niezależnie.

 Art. 6. - C) Władza uświęcania.

 ,,Jezus Chrystus nakazał Kościołowi szukać w prawdziwe nauki wszystkiego, co jest niezbędne do uświęcenia i zbawienia ludzi. Lecz planu tego, tak wielkiego i wspaniałego, sama wiara nie może w żaden sposób wykonać."

 ,,Trzeba tu dołączyć, z jednej strony, cześć składaną Bogu w duchu sprawiedliwości i pobożności, cześć, zawierającą przedewszystkiem Ofiarą Bożą i udział w Sakramentach; z drugiej strony - świętość praw moralnych i nauki."

 ,, Jedynie Kościół ofiaruje rodzajowi ludzkiemu religję w całej pełni i doskonałości, religję, która z woli Bożej wcielił się niejako w nim samym; jedynie też Kościół dostarcza ludziom wszystkich środków zbawienia, które w planie zwykłym Opatrzności są im niezbędne."

 Art. 7. - Samo istnienie Kościoła jest świadectwem jego Boskiego posłannictwa

 ,,Kościół sam przez się, wskutek swego wspaniałego rozszerzenia się, znamienitej świętości, niewyczerpanej płodności we wszelkiego rodzaju dobra, jedności katolickiej i niewzruszonej trwałości jest wielkim i stałym budzicielem wiary i niezbite daje świadectwo posiadania boskiego posłannictwa."

ROZDZIAŁ II.

ISTOTA  I  CECHY OGÓLNE KOŚCIOŁA.

 Art. 8. - Kościół jest prawdziwą społecznością. 

 ,,Kościół jest Społecznością zewnętrzną i widzialną, obdarzoną przez Boskiego Założyciela, Pana naszego Jezusa Chrystusa wszystkiemi cechami, które posiadać winna prawdziwa Społeczność."

 Art. 9. - Kościół jest Społecznością prawnie doskonałą.

 $ 1. ,,Kościół z istoty jest Społecznością prawnie doskonałą, ponieważ z woli wyraźniej i łaski Założyciela ma w sobie samym i dzięki własnej konstytucji wszystko, co jest konieczne do istnienia i działalności."

  $ 2. K o n s e k w e n c j a : Kościół posiada władzę potrójną: prawodawczą, sądową i karną.
,,Jezus Chrystus dał apostołom władzę niezależną nad rzeczami świętemi; przydał im moc wydawania rzeczywistych praw i podwójną władzę, która z niej w sposób naturalny wypływa, władzę sądzenia i karania."

 Art. 10. - Kościół jest Społecznością nadprzyrodzoną i duchową.

 ,,Kościół, choć złożony z ludzi, jak każda społeczność świecka, jest Społecznością nadprzyrodzoną i duchową na skutek celu mu wyznaczonego i środków, któremi do tego celu zmierza."

 Art. 11. - Kościół jest Społecznością konieczną.

 ,,Kościół jest Społecznością konieczną, poza którą nikt nie może być zbawiony.
 Ci, którzy tkwią w nieprzezwyciężonej nieznajomości religji, jeśli starannie przestrzegają prawa naturalnego i przykazań, wyrytych przez Boga w sercu każdego, jeśli skłonni są do posłuszeństwa Panu i prowadzą życie uczciwe  i prawe, mogą z pomocą światła i łaski Bożej zdobyć żywot wiekuisty."

 Art. 12. - Kościół jest Społecznością wyższą.

 ,,Kościół jest Społecznością wyższą od wszelkiej społeczności ludzkiej."

 Art. 13 - Kościół jest Społecznością powszechną i wieczną.

 ,,Kościół Chrystusowy jest jedyny i wieczny. Ktokolwiek się oddziela od niego, oddala się od woli i rozkazu Pana naszego Jezusa Chrystusa; porzuca drogę zbawienia."

 ,,Istota jego jest taka, że obejmuje on całą ludzkość i nie jest zamknięty żadnemi granicami, ani w czasie, ani w przestrzeni."

 Art. 14. - Kościół jest społecznością jedyną.

 ,,Jezus Chrystus, który ustanowił jeden tylko Kościół, ustanowił go również, aby był jedyny: to znaczy taki, ażeby wszyscy, którzy są jego członkami, byli złączeni węzłami społeczeństwa bardzo zwartego, ażeby w ten sposób tworzyli wszyscy razem jeden tylko lud, jedno królestwo, jedno tylko ciało.

 Art. 15. - Kościół jest ciałem mistycznem Chrystusa.

 ,,Syn Boży postanowił, ażeby Kościół byl jego własnem Ciałem mistycznem, z którem On się złączy, aby być jego głową - Ciałem mistycznem jedynem, w którem i przez które przyjmuje On ludzi do uczestnictwa w świętości i zbawieniu wiecznem.

 Art. 16. - Kościół jest Społecznością nierówną.

 ,,Kościół z istoty swej jest Społecznością nierówną, to znaczy społecznością, obejmującą dwie kategorje osób: pasterzy i owieczki, tych, którzy zajmują miejsca w różnych stopniach hierarchji, i gromadę wiernych."

ROZDZIAŁ III.

USTRÓJ  HIERARCHICZNY  KOŚCIOŁA.

 Art. 17. - Bóg dał Kościołowi przywódców.

 ,,Tej wielkiej gromadzie ludzi sam Bóg dał przywódców, obdarzywszy ich władzą rozkazywania. Wśród tych przywódców znajduje się jeden, którego Bóg postawił nad wszystkimi innymi, którego ustanowił mistrzem najwyższym i nieomylnym Prawdy i któremu powierzył klucze królestwa niebieskiego."

 Art. 18. - Pierwszeństwo (Prymat) Papieża.

 ,,Biskup rzymski, Następca Suwerenny św. Piotra, posiada nietylko pierwszeństwo honorowe, ale i władzę najwyższą i pełną jurysdykcji nad Kościołem Powszechnym, zarówno w sprawach, dotyczących wiary i obyczajów, jak i w tych, które na całej kuli ziemskiej dotyczą karności i rządów Kościołem."

 Art. 19. - Nieomylność Papieża.

 ,,Papież jest nieomylny, kiedy przemawia ,,ex cathedra", to znaczy, kiedy wykonywając obowiązek pasterza i nauczyciela wszystkich chrześcijan i na mocy swego najwyższego apostolskiego autorytetu określa, że pewna nauka, dotycząca wiary lub obyczajów, winna być wyznawana przez Kościół Powszechny."

 Art. 20. - Niezależność Papieża. Jego władza doczesna, sposób obrony tej niezależności.

 $ 1. Pochodzenie i natura boska Najwyższego Pontyfikatu z jednej strony, a z drugiej, nieprzedstawione prawo całości wiernych, znajdujących się w całym świecie, wymagają, aby ta święta suwerenność nie wydawała się zależną od żadnej potęgi ziemskiej - (nawet gdyby ta potęga przyrzekała bezpieczeństwo i gwarancje swobody Biskupa rzymskiego). Stolica Apostolska winna korzystać z faktycznej i widocznej w oczach wszystkich bezwzględnej niezależności swoich praw i suwerenności."

 $. 2. ,,W zamiarach Opatrzności ta suwerenność Papieży jest środkiem, który ma zapewnić prawidłowe wykonanie ich władzy apostolskiej i skutecznie zabezpieczać jej wolność i niezależność." 

PARAGRAF II. - BISKUPI.

Art. 21. - Pochodzenie oraz istota władzy Biskupów.

 $ 1. ,,Biskupi są następcami Apostołów i z ustanowienia Bożego stoją na czele poszczególnych Kościołów, nad któremi sprawują władzę ,,zwykłą" (ordinaria) pod powagą Biskupa Rzymskiego."

 $ 2. ,,Chociaż władza Biskupów nie jest ani pełna, ani powszechna, ani suwerenna, nie należy jednak uważać ich za zwykłych namiestników Biskupów Rzymskich, ponieważ posiadają oni również władzę własną (propria)."

 Art. 22. - Prawa i obowiązki Biskupów.

 ,,Posiadają oni prawo i obowiązek rządzenia diecezjami, zarówno w sprawach duchowych, jak świeckich, z potrójną władzą prawodawczą, sądową i karną, którą sprawują zgodnie z przepisami kanonicznemi."

 Art. 23. - Akcja katolicka winna podlegać władzy Biskupów.

 ,,Nie może być akcji katolickiej, w prawdziwem znaczeniu tego słowa, nie podlegającej bezpośrednio Biskupom."

PARAGRAF III. PARAFJA  I  PROBOSZCZ.

 Art. 24. - Organizacja administracyjna parafji.

 ,,Terytorjum każdej diecezji podzielone jest na poszczególne części - (parafje). Każda powinna mieć wyznaczony sobie osobny kościół i określoną ludność. Na jej czele stać winien osobny pasterz, właściwy kierownik dla koniecznej pieczy o dusze."

 Art. 25. - Parafja powinna być prawdziwą rodziną.

 ,,Trzeba, żeby parafja była odnowiona w ten sposób, by gromada wiernych posiadała jedno tylko serce i jedną duszę, żeby parafja była zaszczytem pasterza, żeby wśród swego ludu był on rzeczywiście ojcem wśród dzieci, i żeby jego władza przezorna rozciągała pieczę nad wszystkiem."

 Art. 26. - Rola i obowiązki Proboszczów.

 ,,Chrystus powołuje Proboszczów, by oni, wierni stróże, czuwali nad tem, ażeby lud chrześcijański nie był wystawiony na niebezpieczeństwo od napaści wrogów. - Są oni ustanowieni jako ojcowie dusz. - Są pasterzami, którzy, jeśli nie chcą, by ich zaliczono do najemników, winni znać swoje owieczki, żywić je słowem Bożem, opatrywać sakramentami. Rozpłomienieni miłością i gorliwością o dusze, poszukując korzyści nie własnych, ale Jezusa Chrystusa, powinni być gotowi do znoszenia wszystkich trudów i nawet oddania życia za owieczki".

 PARAGRAF IV. - ZAKONY  I  ZGROMADZENIA  ZAKONNE.

 Art. 27. - Pochodzenie i racja istnienia Zakonów.

 ,,Pochodzenie i racja istnienia Zakonów wypływa z wzniosłych rad ewangelicznych, z któremi nasz Boski Odkupiciel zwrócił się po wszystkie czasy do tych, którzy chcą zdobyć doskonałość chrześcijańską, do dusz silnych i szlachetnych, które przez modlitwę i kontemplację, świętobliwość i surowość życia, stosowanie pewnych reguł, czynią wysiłki, aby wznieść się najwyższe szczyty życia duchowego.

 Zakony powstałe pod działaniem Kościoła, którego powaga uświęca ich rządy i reguły, tworzą część wybraną owczarni Jezusa Chrystusa."

 Art. 28. - Prawo istnienia Zakonów jest niezależne od władzy świeckiej.

 ,,Jeśli rozpatrywać te stowarzyszenia (Zgromadzenia, Zakony) poprostu rozumem, to widać jasno, że założone są w celu godziwym i w konsekwencji oparte są na prawie przyrodzonem. ich strona religijna zależy tylko od Kościoła. Władze świeckie nie mogą więc legalnie pretendować do żadnego prawa nad niemi, ani też przywłaszczać sobie nad niemi zarządu. Obowiązkiem władz świeckich jest raczej szanować je, osłaniać i, jeżeli zajdzie potrzeba, bronić ich."

 Art. 29. - Dobrodziejstwa społeczne i rozmaite formy Apostolstwa Zakonów.

 ,,Pomiędzy Zgromadzeniami jedne oddają się nauczaniu i wszczepiają w młodzież wraz z nauką zasady religijne, moralne i obowiązki, na których istotnie opiera się spokój publiczny i pomyślność państw.

 Inne, poświęcone różnym dziełom miłosierdzia, niosą skuteczną pomoc na uśmierzenie nędzy fizycznej i moralnej w niezliczonych schroniskach, gdzie pielęgnują chorych, ułomnych, starców, sieroty, obłąkanych i nieuleczalnych."

 *,,Społeczeństwo świeckie zawsze w nich szukało i znajdowało najlepszych pomocników w osiąganiu najszlachetniejszych celów."


Ks Guerry: Kodeks Akcji Katolickiej; str. 13-26